Mga impormasyon sa mga edad ng bata

8 buwan hanggang 18 buwan

PAGKABUO NG PAKIKIPAGKAPWA – EMOSYON

8 BUWAN HANGGANG 18 BUWAN

Paano natututo ang mga bata tungkol sa kanilang damdamin at relasyon?

Pagkabuo ng Pakikipagkapwa – Emosyon Panimula

Paano nag-iisip ang mga bata at namamahala sa

  • kanilang sarili,
  • kanilang pakiramdaram at pag uugali, at
  • kanilang relasyon

… ay tinatawag na panlipunan-emosyonal na pag-unlad
Ang pag-unlad ng mga kakayahang ito ay mahalaga tagumpay ng mga bata sa pag-aaral tulad ng ibang mga kakayahan, tulad ng wika at pagbasa at pagsulat at matematika.
… Sa panahon ng unang limang taon ng bata ay natututo kung paano

  • pangasiwaan ang kanilang sariling ugali,
  • kilalanin, ipahayag at pamahalaan ang kanilang nararamdaman,
  • pansinin at tumugon sa pagdadala ng kanilang paraan sa pakiramdam sa iba,
  • makipag-usap sa mga kaibigan,
  • maging miyembro ng isang grupo, o
  • paunlarin ang malapit na ugnayan sa mga matatanda, kabilang ang mga magulang, ibang miyembro ng pamilya, at mga guro.

Natututo ang mga bata sa mga kakayahang panlipunan-emosyonal na ito sa malapit na ugnayan sa mga matatanda sa pamamagitan ng tugunang komunikasyon, pagbabahagi ng mga karanasan at gabay sa pagpapalaki. Ang laro ay isa ding sentro upang tulungan ang mga bata na matuto ng mga kasanayang ito. Sa pamamagitan ng paglalaro, ang mga bata ay nagsasanay sa kanilang panlipunang kakayahan, sinisiyasat ang kanilang pakiramdam, sinusubukan ang bagong mga kaugalian at kumukuha ng katugunan mula sa iba. Ang paglalaro ay nagpapahintulot sa bata na matuto ng higit tungkol sa kanila at sa iba at paunlarin ang kanilang kakayahang pangkomunikasyon at interaksyon.

Pagkabuo ng Pakikipagkapwa – Emosyon

Panimula

Ano ang natututunan ng aking anak tungkol sa kanyang sarili at sa kanyang nararamdaman?

  • Sa edad na 18 buwan, nakikilala ng iyong sanggol ang kanyang pangalan at magiging mas pinagkakatiwalaan na ipaalam sa iyo kung ano ang kailangan niya gamit ang mga kumpas ng kamay, mga tunog at ilang mga wika.
  • Maaari niyang ipahayag na nagugutom at inaantok.
  • Sasabihin niya saiyo kung gusto niyang maglaro, pumunta sa labas, o gawin ang isang bagay sa kanya.
  • Tuwang-tuwa siya na subukan ang kanyang sariling mga ideya at maaaring magsulang tiising gawin kung ano ang sinabi mo sa kanya na gawin, ngunit ikaw ay napakahalaga sa kanya. Nais niyang ibahagi ang kanyang mga ideya saiyo, upang maging komportable saiyo, at pang malaman kung nasaan ka.
  • Dahil naaalala niya ang mga bagay ng mabuti, marami din siyang nararamdaman. Kapag kinuha mo ang isang bagay sa kanya na nilalaro niya, maaari siyang umiyak ng matagal, kahit na alukin mo siya ng ibang nakalilibang na mga laro dahil naaalala parin niya na natutuwa siya sa isang bagay.
  • Nagsisimula din niya na makita ang kanyang sarili na nakahiwalay mula saiyo, at kaya naglalaan ng kanyang oras na magtiis sa iyong ideya. Sa oras na matutunan niyang sabihin ang, “Hindi,” marami siyang paggagamitan nito. “Hindi, hindi ako magbibihis.” “hindi, hindi ako magsisipilyo ng aking ngipin.” Hindi, hindi ako magiging mabait sa pusa.” Habang mapanghamon para sa magulang, ang pagbaluktot sa kanyang kalayaan ay nakatutulong sa kanya upang alamin na hindi siya katulad mo – sa halip siya ay naiiba at nakahiwalay na tao mula saiyo.
  • Nakararanas siya ng maraming pakiramdam sa ganitong edad. Maaari siyang maging sobrang tuwang-tuwa, lungkot na lungkot, bigong-bigo, mahal na mahal, masayang-masaya at maaari din magsimula na maging matatakutin.

Ano ang kanyang natututunan tungkol sa ibang tao at sa relasyon?

  • Ang iyong 18 buwan ang edad ay interesadong interesado sa tao—matatanda at mga bata. Gusto nilang maging pamilyar sa matatanda at tumagal ng ilang saglit upang magsanay sa ibang tao. Siya din ay interesado sa ibang mga bata at maaaring ipakita saiyo sa pamamagitan ng paglalakad at paglalaro ng magkaagapay sa kanila, kumuha ng kanilang mga laruan o panoorin sila mula sa malayo. Ang lahat ng ito ay nagpapakita ng interes sa kanyang kasamahan, ngunit mayroon parin na napaka-umpisang kakayahan na aktuwal na paglalaro sa mga kaibigan. Ang paghihintay ng kanyang pagkakataon ay napakahirap dahil hindi talaga niya nauunawaan kung paano gumagana ang oras, kaya nag-aalala siya na hindi na siya magkakaroon ng pagkakataon.
  • Habang siya ay interesado sa mga pakiramdam na ipinahayag ng iba, at minsan ay nababahala na makita ang isang tao na umiiyak, hindi parin niya nauunawaan ang  pakiramdam ng ibang tao. Madalas siyang naniniwala na ang mga tao sa paligid niya ay nakakaramdam kaparehas ng kanyang nararamdaman, kaya maaari siyang magulat kapag sinaktan niya ang isang tao, aMga tip upang tulungan ang iyong anak na matuto tungkol sa kanyang sarili bilang tao, matuto tungkol sa ibang tao at matuto tungkol sa kanyang pakiramdam:t magsimula siyang umiyak.

Mga tip upang tulungan ang iyong anak na matuto tungkol sa kanyang sarili bilang tao, matuto tungkol sa ibang tao at matuto tungkol sa kanyang pakiramdam:

Pag-aaral tungkol sa sarili bilang tao

  • Hikayatin siya na gawin hangga’t para sa kanya dahil gusto niyang gawin. Gustong-gusto ng mga maliliit na paslit na makibahagi, matuto ng mga bagong kasanayan at maramdaman na parang sila ay nakatutulong. Maaari siyang.Kahit na ito ay medyo maraming trabaho para saiyo, ito ay mga pagkakataon na makatutulong sa kanya na maramdaman na siya ay mahusay, matulungan at may kakayahan at hikayatin siya na panatilihing umunlad at linangin ang kanyang mga kakayahan.
    • tumulong sa pagbibihis at paghuhubad sa kanyang sarili, pakainin ang sarili, at kumuha ng tubig mula sa maliit na pitsel sa kanyang tasa, tumulong maghugas ng mga gulay, ilagay ang kanyang mga laruan sa basket o punasan ang sahig ng maliit na bras.
    • Medyo matatagalan upang magawa niya ang mga bagay na ito sa kanyang sarili, ngunit ang paglalaan sa ganitong oras sa kaniya ay nagpapahintulot sa kanya na isipin na siya ay may kakayahan.
    • Makatutulong na hatiin ang mga gawaint ito sa mas madaling mga hakbang para sa kanya, halimbawa paghawak sa kanyang salawal habang siya ay lumalakad o pagtulog sa kanya na hanapin ang butas sa kanyang damit bago niya isuot iyon.
  • Kapag sinabi nya na, “hindi.” O hindi niya gagawin ang gusto mong gawin niya, tandaan na nagsasanay siya na maging isang tao.
  • Kahit na kailangan mo siyang pigilan o itakda ang limitasyon sa kanya, hindi mo maipapaalam sa kanya na nauunawaan mo na mayroon siyang magandang ideya.
    • “Pipigilan kita sa paghatak ng buntot ng pusa.” (limitasyon)
    • “Parang interesado ka sa pusa at sa kanyang malambot at mahabang buntot.” (sinasabi ang kanyang magandang ideya)
    • “Kapag hinila mo ang kanyang buntot, masasaktan siya at ngingiyaw siya at tatakbo papalayo.” (binibigyan siya ng impormasyon)
    • “Kung gusto mong makipaglaro sa kuting, maaari mong hawakan siya ng dahan-dahan sa kanyang likod o ikawag ang tali para habulin niya.” (nag-aalok ng pamimilian at iba pang paraan upang ipahayag ang kanyang ideya)
    • “Pwede ka bang maging mahinahon sa pusa o ililipat kita sa ibang silid at ihanap ng iba gagawin?” (pagpapasunod/ pag-aalok ng dalawang posibilidad upang panatilihin na ligtas ang pusa)

Pag-aaral tungkol sa kanyang sariling Nararamdaman

  • Tulungan siya na maunawaan ang kanyang nararamdaman at bigyan ng pangalan para sa kanya (“Gusto kong malaman kung ang nararamdaman mo ay….” “Parang nararamdaman mo na…”)
    • “Nakikita kitang umiiyak. Sa tingin ko ay nararamdaman mo ang lungkot.”
    • “Maaaring nakakainis ito kapag sinubukan mo na isalansan ang mga bloke, at mabubuwal ang mga iyon.”
    • “Nakikita kung gaano ka tuwang-tuwa na pumunta sa park.”
  • Tulungan siya na malaman kung ano ang mangyayari sa nararamdaman.
    • “Nahulog ka. Gusto kong malaman kung nasaktan ka at bahagyang natakot.”
    • “Kapag nagpapaalam ka sa iyong mama, minsan mukha kang malungkot.”
    • “Mukha kang napakasaya kapag nakikipaglaro ka sa iyong kuya.”
  • Tulungan siya ng ligtas na pamamaraan upang ipahayag ang kanyang nararamdaman.
    • “Kung ikaw ay galit maaari mong sabihin sa iyong kaibigan na, ‘Galit ako.’”
    • “Kung ikaw ay galit at gusto mong saktan ang isang bagay, maaari mong saktan ang unan na ito.”
  • Kung nagpapakita siya ng interes kapag ang ibang bata ay nagpapahayag ng damdamin, maaari mong ilarawan sa kanya kung ano ang nangyayari.
    • “Nagpaalam na si Lola sa kanyang daddy. Mukha siyang malungkot. Siguro nananabik siya sa kanyang daddy.”
  • Maaari mo rin gamitin ang mga aklat tungkol sa mga nararamdaman o mga larawan na nagpapakita ng mga nararamdaman upang pangalanan at pag-usapan ang tungkol sa nararamdaman ng mga bata.
  • Maglagay ng salamin na kapantay ng iyong anak. Maaaring maging interesado siya na tingnan ang kanyang mukha kapag mayroon siyang tiyak na nararamdaman, o nagsasanay gumawa ng iba’t ibang pagpapahayag sa nararamdaman.
  • Kapag takot ang iyong anak, manatiling malapit at aliwin. Minsan, ayaw ng iyong anak na alisin sa nakakatakot na sitwasyon, ngunit gusto niya na nandoon ka para tumulong. Kung siya ay takot sa mabait na aso ng iyong kapitbahay, maaari kang umupo ng bahagya malapit sa kanya, hawakan siya at pag-usapan ang tungkol sa aso. Madalas, ang iyong presensiya at ilang mga impormasyon at ligtas na interaksyon ay makatutulong sa kanya na maramdaman na hindi masyadong matakot. Kung gusto niyang lumayo, kunin mo ang pahiwatig sa kanya. Minsan ang pagkuha ng larawan ng nakakatakot na bagay at hayaan na hawakan ng iyong anak at pag-usapan ang tungkol sa larawan ay makakatulong sa kanyang takot.
  • Ipaalam sa kanya na ang lahat ng kanyang nararamdaman ay malusog at makikinig ka at tatanggapin ang kanyang mga nararamdaman.Nagpapahintulot ito upang ipagkatiwala sa iyo ang kanyang nararamdaman at hindi maramdaman na kailangan niyang itago ang kanyang nararamdaman mula sa iyo.

Pa-aaral tungkol sa ibang tao

  • Magdahan-dahan sa mga bagong sitwasyon upang tulungan ang iyong anak na masanay sa bagong kasama. Kung ang kaibigan ng pamilya ay mag-aalaga sa kanya kung ikaw ay aalis, anyayahan siya na dumating bago ang isang araw o dalawang oras bago ka umalis, mas magiging komportable siya kapag ikaw ay umalis.
  • Kung ang iyong anak ay nagsimula sa childcare, tiyakin na mayroon siyang oras upang kilalanin ang bagong tagapag-alaga at ang pagsasaayos.
    • Bisitahin ng ilang oras at manatili sa kanya upang masuri niya kasama mo habang siya ay nagsisiyasat sa bagong pagsasaayos.
    • Kinalalanin mo mismo ang bagong tagapag-alaga, upang maging payapa ka na iwan ang iyong anak sa kanila.
    • Sanaying iwanan ang iyong anak sa mas maikling panahon sa una, upang matutunan niya na ikaw ay babalik.
  • Bigyan siya ng pagkakataon na makipaglaro sa ibang mga bata (sa park, sa childcare o klase ng magulang/bata).
    • Tandaan na habang siya ay natutuwa sa ibang mga bata, hindi niya alam kung paano makipaglaro sa kanila, at maaaring magkaroon ng hindi pagkakasundo sa mga laruan o tumangging sumali sa pakikipaglaro.
    • Bantayan siyang mabuti sa ganitong edad kapag siya ay nagkikipaglaro sa ibang bata. Maaaring kailanganin niya na ipahayag ang kayang mga ideya at nararamdaman at makinig sa mga ideya ng iba.

PAGBUBUO NG PANANALITA AT KARUNUNGANG BUMASA AT SUMULAT

8 BUWAN HANGGANG 18 BUWAN

Paano natututong magsalita ang mga bata?

Buod ng Lengguwahe at ng Kakayahang Bumasa’t Sumulat

Ang mga bata ay isinilang na handang makipag-usap at matuto ng lengguwahe. Sa pakikinig sa mga usapan ng kanilang pamilya, sa kalaonan masisimulang tukuyin ng mga bata ang mga pamilyar na tunog at bumuo ng mga bukabyularyo ng mga salita na naiintindihan nila, bago pa sila makapagsalita. Ang kakayahan ng mga bata na makaintindi ng lengguwahe ay tinatawag na “receptive language.”

Sa una, ang mga sanggol ay nakikipag-usap sa pamamagitan ng paggawa ng mga tunog, hal., pag-iyak, at sa pamamagitan ng mga galaw. Sa paglapit nila sa edad na bagu-bago pa lamang maglakad, nagsisimula silang gumamit ng mga ilang salitang pamilyar at, sa 4 at 5 taon, marami na silang bokabularyo at nasusunod na ang mga panuntunan ng gramatika kapag sila’y nakikipag-usap gamit ang lengguwahe. Ang kakayahan ng mga bata na gumamit ng lengguwahe upang masabi ang kanilang mga iniisip, ideya, at pakiramdam ay tinatawag na “expressive language” (o makahulugang pananalita).

Habang natututo ang mga bata ng mga salitang binibigkas , sila din ay natututo ng mga nakasulat na salita– sa pamamagitan ng mga libro, signs, at mga sulat. Bago matuto na magbasa ng mga salita, natututunan ng mga bata na ang mga nakasulat ay mga kumakatawan sa mga salita at bago magsulat, sila ay natututong gumawa ng mga marka at gumuhit ng mga larawan. Sa oras na sila’y tumungtong sa 5 taon, maiintindihan nila na binubuo ng mga letra ang mga salita at ang mga salita ay makakagawa ng mga kuwento na matututunan nilang basahin. Maraming mga 5 taong gulang na nakakabasa at nakakasulat na rin ng kanilang sariling pangalan.

Pagbubuo ng Pananalita at Karunungang Bumasa at Sumulat

Panimula

Paano natututo ng wika ang iyong anak?

  • Sa pangalawang taon ng buhay, nauunawaan ng mga bata ang maraming salita at nalilinang ang kanilang kakayahan na magsalita ng mas marami pang mga salita.
  • Madalas, kapag natututunan lamang ng mga bata na magsalita, ang miyembro ng pamilya lamang ang nakakaunawa sa kanila. Ang kanilang kakayahan upang bumanggit ng malinaw na mga salita ay nililinang parin at pinag-aaralan parin nila ang mga patakaran sa komunikasyon, upang magkaroon sila ng kanilang sariling pamamaraan upang sabihin ang mga tiyak na salita o parirala, hal, “googie” para sa doggie. “Me frow it” para sa I’m throwing it o Inihahagis ko ito.
  • Likas na sumusuporta ang mga kapamilya sa pag-unlad ng pagsasalita ng kanilang mga anak, sa pamamagitan ng pagtugon sa kanila sa pag-uusap gamit ang wastong anyo (hal, kapag sinabi ng bata na, “googie,” sumasagot ang magulang na. “Ito ay malaking doggie!” Nakakatuwa na, hindi nakatutulong na matuto ang mga bata ng wika kapag sinabi sa kanila ng matatanda na ang kanilang mga salita ay mali o sabihin sa kanila na ulitin ito hanggang maging tama. Ang mga bata ay likas na nagaganyak na gayahin ang iyong wika at matuto sa wastong anyo pagdating ng panahon mula sa karaniwang pakikipag-usap saiyo.
  • Sa edad na ito ng mga bata, karaniwang giangamit ang isang salita upang tukuyin ang ilang mga katulad na bagay. Halimbawa, maaari nilang tawagin ang mga pusa, aso, kambing at tupa na, “mga kuting”. Kinikilala niya sila lahat ay pareho dahil mayroon silang balahibo at apat na paa, ngunit hindi pa nila natututunan na ang mga hayop ay may iba’t ibang pangalan.
  • Ang pakikipag-usap sa 18 buwang taon ay maaaring maging ganito:
    • Bata: Doggie?
    • Magulang: May aso o doggie sa park kahapon.
    • Bata: Punta park mama?
    • Magulang: Maaari tayong pumunta sa park mamaya kung gusto mo. Dapat magbihis muna tayo. Sa palagay mo ba nandoon parin ang aso?
  • Marami sa mga bagay na nagawa mo na kasama ang iyong anak ay makatutulong sa kanya na matutong magsalita. Ang kapamilya ay likas na nagkukuwento kung ano ang mangyayari ngayon sa mga bata. Ito ay makatutulong na iugnay ang mga salita sa mga bagay at karanasan na mayroon sila.

Pag-unlad ng Bilingguwal na Wika

Paaano natututo ng wika ang mga bata sa bilingguwal o hindi nagsasalita ng Ingles na pamilya?

  • Ang mga bata ay napaka dalubhasa sa pag-aaral ng wika at may kakayahan na matutunan ang dalawa o higit pang mga wika kahit na bago sila magsimulang mag-aral.
  • Ang mga pamilya na nagsasalita ng wika sa bahay bukod sa Ingles ay maaaring gamitin ang kanilang sariling wika bilang kanilang pangunahing wika sa kanilang mga anak. Ang pag-aaral sa kanilang sariling wika ay nakatutulong sa mga bata na maramdamang konektado sa kanilang pamilya at kultura. Maaari din silang matuto ng Ingles kapag ang pamilya ay bilingguwal o maaari silang matuto ng Ingles kapag nagsimula na sila sa childcare o paaralan.
  • Sinusuportahan ng pamilya ang pag-aaral ng wika sa pamamagitan ng pagsasalita, pagbabasa o pagkanta sa kanilang mga anak gamit ang sariling wika. Sa ganitong paraan natututo ng maraming kasanayan sa wika ang mga bata na makatutulong sa kanila kapag nagsimula na silang mag-aral ng Ingles.
  • Tingnan ang iyong lokal na aklatan para sa mga aklat sa iyong sariling wika.
  • Ang mga batang may ganitong oportunidad na maging bilingguwal sa batang edad ay makikinabang mula sa paggamit ng parehong wika sa buong buhay nila.

Nauunawaang Wika

Ano ang pagkaunawa ng aking anak?

“Ang Nauunawaang wika” ay tumutukoy sa mga salita na naririnig at nauunawaan ng mga bata, kahit na bago sila makapagsalita sa kanilang sarili. Nauunawaan ng mga bata ang maraming salita kaysa sa mga nasasabi nila.

  • Ang pagkikinig sa iyong sinasabi sa kanila ay nakatutulong sa kanila na matuto ng mga salita.
  • Ang mga bata ay nakikinig sa mga salita na direktang sinasabi sa kanila gayundin ang pakikipag-usap na nangyayari sa kanilang paligid.
  • Binibigyang pansin din nito ang tono ng wika at sa edad na ito ay nagsisimulang unawain ang kahulugan ng tono gayundin ang mga salita. Halimbawa, maaari nilang mapansin kapag ang tono mo ay natutuwa, nagigiliw, bigo, o natatakot at sa huli ay matututunan kung paano gamitin ang tono sa kanilang sarili.
  • Nauunawaan ng mga batang paslit ang mga simpleng hiling, lalo na kapag gumagamit din ang matatanda ng mga kumpas. Halimbawa, hinawakan ng matanda ang kanyang kamay at sinabi “paki-bigay mo sakin ang iyong sapatos.”
  • Marami sa mga bagay na nagawa mo na sa iyong anak ay nakatutulong sa kanya na matutong magsalita. Ang kapamilya ay likas na pinag-uusapan ang nangyayari sa ngayon, ano ang nangyari sa nakaraan at mga bagay na mangyayari sa hinaharap sa bata. Makatutulong ito sa mga bata na iugnay ang mga salita sa mga bagay at karanasan na mayroon sila.

Wikang Nagpapahayag

Komunikasyon: Pagsasalita at pagbabasa

“Ang wikang nagpapahayag” ay kabilang ang lahat ng mga tunog at salita na nagagawa ng bata.

  • Ginagamit ng mga sanggol ang pag-iyak, mga tunog, at kumpas upang sabihin ang kanilang nararamdaman, pangangailangan at mga ideya.
  • Kabilang sa mga kumpas ang mga bagay tulad ng pagkaway, pagturo, pag-abot at pagtulak.
  • Maaaring paghaluin ng batang paslit ang mga tunog at salita nang magkasama kapag nagsisimula silang magsalita.
  • Kapag nagsimula silang magsabi ng mga salita, minsan sinasabi lang nila ang bahagi ng salita, tulad ng unahan at hulihan nito, o maaaring gumawa ng mga tunog na kagaya ng ritmo ng salita.
  • Madalas silang gumagamit ng salita upang ipahayag ang isang buong diwa. Halimbawa, “kunin” na nangangahulugan na “kunin mo ako.” “Uh-oh” na nangangahulugan na natapon o nabagsak o nabasag. “Mama” ay maaaring mangahulugan na “Nasaan si mama?”
  • Inuulit ng mga batang paslit ang ilang mga salita na sinasabi natin sa kanila, lalo na ang huling sinabi.
  • Kahit na hindi wasto ang pagsasabi ng mga bata noong una silang nagsalita, patuloy silang nagsasanay hanggang ang kanilang mga salita ay maging katulad ng saiyo.
  • Ang mga batang paslit ay interesado sa mga aklat. Natutuwa silang maglaan ng oras kasama mo sa pagtingin at pagbabasa ng aklat. Nakatingin sila saiyo kapag binabasa, sinusundan ang mga larawan gamit ang kanilang mga bata, itinuturo ang mga larawan, inililipat ang mga pahina at sinasabi ang ilang mga bagay sa aklat.

Narito ang ilang mga tip upang tulungan sa pag-unlad ng wika ng iyong anak at interes sa pagbabasa:

  • Sabihin sa iyong anak kung ano ang gagawin mo.Mas natututo ng wika ang iyong anak kapag ito ay nauugnay sa isang bagay na nararanasan niya
    • “Kukunin ko ang kapa para makalabas tayo
    • “Heto ang iyong kamiseta. Gusto mo ba akong tulungan na isuot sayo ito?”
    • “Igagawa kita ng quesadilla para sa tanghalian.”
  • Kapag nagpapakita ang iyong anak ng interes sa isang bagay, magbigay ng mga salita na naglalarawan kung saan sila interesado.  Mas interesado ang iyong anak sa mga salita na naglalarawan sa kanyang interes.
    • “Tumingin ka sa langit. Naririnig mo ba ang eroplanong iyon?”
    • “Nakikita ko ang bato na nakita mo. Napakakinis nito.”
    • “Matagal ka ng naghuhukay. Malaking butas iyan.’”
  • Pag-usapan kung ano ang ginagawa ng iyong anak. Ito ay katulad ng “ipakita at sabihin.” Gayundin, nararamdaman ng iyong anak ang isang bagay, natututo sila ng mga salita upang pag-usapan ito.
    • “Tumakbo ka ng napakatulin sa madamong burol!”
    • ” Pinuno ng buhangin ang trak ng tambakan ng basura. Saan mo ito dadalahin?”
    • ” Dinala mo ang iyong backpack mula sa sasakyan patungo sa apartment!”
  • Pag-usapan kung ano ang inyong ginagawa. Ito ay katulad ng “ipakita at sabihin.” Gayundin, nakikita ng bata ang isang bagay, natututo sila ng mga salita upang pag-usapan ito.
    • “Hinahanap ko ang sapatos ko”
    • “Inilalagay ko ang iyong pagkain sa mesa. Maaari mo bang itulak ang iyong upuan?”
    • “Tinitingnan ko upang makita kung kailangan mo ng magpalit ng lampin.”
  • Gumamit ng maraming salitang naglalarawan. Ito ay paraan para makabuo siya ng bokabularyo
    • “Tutulungan kitang humanap ng iyong paboritong kamiseta — isang may mahabang manggas, hood at bulsa sa unahan para sa iyong mga kamay.”
    • “Narito ang iyong pinto beans. Minasa ko sila at prinito muli upang maging masarap sila para sayo.”
  • Pag-usapan ang nalalapit na hinaharap. Ito ay nagbibigay sa bata ng pagkakataon na magkaroon ng pangkaisipang paglalarawan tungkol sa kung ano ang mangyayari bago ito mangyari.
    • “Oras na mamaya para magsipilyo ng ngipin, isuot ang iyong pandiyama, magbasa ng kwento at matulog.”
    • “Kunin natin ang ating pala at pandilig para makaalis na tayo at magtrabaho sa hardin.”
    • “Pagkatapos nating magbihis, maaari na tayong magbasa ng aklat.”
  • Pag-usapan ang kamakailangang nakalipas. Nagbibigay ito sa mga bata ng pagkakataon na paunlarin ang kanilang pangkaisipang paglalarawan – ang alaala kung ano ang nangyari.
    • “Tayo ay umawit at pumalakpak sa kotse ngayon.”
    • “Ikaw at ang iyong kaibigan ay gumuhit ng yesong larawan sa bangketa ngayon.”
    • “Nagpaalam tayo kay mama. Pumasok siya sa trabaho.”
  • Bigyan ang iyong anak ng mga aklat. Kung mayroon kang mga aklat na magagamit para sa iyong anak, matututo siya na pahalagahan ang mga aklat at basahin at matututunan din niya na pahalagahan ang mga iyon.
    • Ang pagkakaroon ng mga aklat sa paligid ng iyong anak ay nagpapahintulot sa kanya na ibilang sila sa iba’t ibang bahagi ng kanyang araw.
    • Ang paggamit ng maliliit ng board book sa iyong maliliit na anak ay nagpapahintulot sa kanila na makibahagi sa pagbuklat ng mga pahina nang mas madali, ngunit sinusubukan din niya na masiyahan ng mas matagal sa likod na pabalat ng mga aklat.
  • Basahan ng mga aklat ang iyong anak. Ito ang unang karanasan ng iyong anak na “basahin” at ang panimulang hakbang para maunawaan niya ang mga aklat na naglalaman ng mga kwento, mga salita, at impormasyon para sa kanya.
    • Basahin ng mabagal upang magkaroon ng pagkakataon ang iyong anak na makinig sa iyong mga salita, suriin ang mga larawan at tumulong na buklatin ang mga pahina.
    • Madalas gusto ng mga bata na basahin ang parehong aklat nang paulit-ulit. Nakatutulong ito sa kanya na matutunan ang kwento upang mahulaan niya kung ano ang mangyayari.
    • Ang maaagang karanasan na ito sa mga aklat ay nakapagsisimula sa panghabang buhay na kagustuhan sa pagbabasa para sa iyong mga anak.
  • Maaari kang gumawa ng mga simpleng aklat para sa iyong anak gamit ang mga larawan ng tao at mga bagay na gusto niya. Ang mga gawa sa bahay na aklat ay makatutulong sa kanyang makita na ang mga aklat ay maaaring kumatawan sa mga bagay na alam nila.
    • Maaari mong idikit ang mga larawan, isulat ang mga salita sa iyong kwento at ikabit, itali o i-teyp sa mga pahina na magkakasama.
    • Ang mga kwento ay hindi kinakailangang mahaba. Maaaring mga ilang pahina lamang. “Gusto ni James na sumakay ng scooter. Sumakay sya paikot-ikot sa kuting at tinapik niya ito. Noong natapos siyang sumakay sa scooter, pumasok siya sa loob upang kumain ng tanghalian.
  • Pag-usapan ang mga larawan at aklat ng iyong anak. Ang pag-aaral sa mga larawang iyon na kumakatawan sa mga bagay ay unang hakbang upang matutunan ang mga titik na kumakatawan din sa mga bagay.
    • “Nakikita ko ang mga bituin sa langit. Nakikita mo ba ang mga bituin?”
    • “Nakikita ko ang maraming isda. Ano ang nakikita mo? (Kapag itinuro ng bata, maaari mong sabihin ang pangalan ng kanyang nakita.)
    • “Narito ang larawan ng abuelita at iyong tia.”

PAGKAKAINTINDI NG BILANG

8 BUWAN HANGGANG 18 BUWAN

Paano natututo ang mga bata tungkol sa mga bilang?

Buod ng Pagkakaintindi ng Bilang

Ang mga bata ay tumutuklas at nagsisimulang magsanay ng mga kakayahan na kailangan para sa matematika bago pa man pumasok sa elementarya. Sa mga unang taon ng buhay, ang mga bata ay natututong magbilang, kumilala ng mga hugis at modelo, naghahambing ng mga sukat at mga dami, at kumikilala ng mga pagkakapareho at kaibahan. Nakukuha ng mga bata ang mga kakayahang ito sa pamamagitan ng kanilang pagiging mausisa at naglalaro ng mga bagay at sa pamamagitan ng mga simpleng interaksyon sa mga matatanda. Ang araw-araw na interaksyon tulad ng pagbilang ng mga daliri sa kamay at paa ng isang matanda, pagbibigay ng dalawang pirasong saging, at ang pag-aayos ng bughaw at puting medyas sa iba’t-ibang tumpok ay nagdadagdag ng kakayahan ng isang bata sa matematika. Ang mga bata ay nagsisimulang makipag-usap tungkol sa mga dami ng mga bagay gamit ang mga salitang “mas marami” at “mas malaki.”

Habang sila ay lumalaki, sila ay natututong bumilang ng ilang mga numero. Lumalaki rin ang kanilang pang-unawa ng dami sa pamamagitan ng mga aktibidad tulad ng paglagay ng mga plato at mga baso sa mesa. Nalalaman nila kung paano ginagamit ng mga matatanda ang pagbibilang sa araw-araw na buhay at matututunan kung paano gamitin ng mga numero sa pamamagitan ng paggaya sa mga matatanda. Sa kabuuan ng mga unang taon, halos lahat ng mga bata ay natural na interesado sa mga numero. Mga masasayang aktibidad na may kinalaman sa mga numero ay nagpapatibay sa natural na interes ng mga bata at humihimok sa kanila na matuto pa tungkol sa mga konseptong pang-matematika.

Pagkakaintindi ng Bilang

Panimula

Ano ang natututunan ng mga sanggol tungkol sa mga numero?

Ang mga maliliit na bata ay nagsisimulang magsanay sa kanilang kakayahan na kinakailangan para sa aritmetika at matematika bago pa sila pumasok sa paaralang elementarya. Karamihan sa mga kakayahang ito ay nabuo sa pamamagitan ng kanilang sariling pinasimulan na paglalaro ng mga bagay at sa pamamagitan ng mga simpleng tagubilin ng mga matatanda.

  • Ang mga bata ay pinasisimulan sa pagbibilang na kasanayan sa pamamagitan ng pang-araw araw na interkasyon tulad ng pag-aalok ng mga magulang sa kanila ng “tatlong piraso ng saging–1-2-3,.” o pagmumungkahi na basahin natin ang mga aklat na ito.
  • Ang mga bata na nasa pagitan ng 9 at 18 buwan ay nalilinang ang mas maraming ideya tungkol sa bilang ng mga bagay. Kapag nais ng iyong anak na bigyan siya ng mas maraming tinapay aabutin niya ito, sinasabi na “mo.” o gumagamit ng wikang pasenyas upang sabihin na gusto pa niya ng marami.
  • Kapag inalok mo siya ng maraming pagkain kapag busog siya, iiling ang ulo nya “hindi”. Kapag tapos na siyang kumain maaari niyang sabihin o isenyas na “tapos na.” Ito ay nagpapakita na siya ay nagsisimulang makaunawa ng mga konsepto ng sapat at higit pa.
  • Ang mga batang paslit ay nag-iimbento ng kakaunting bilang ng mga bagay. Alam nila na karaniwan ay makapagdadala lamang sila ng isang bagay sa kanilang kamay, kaya marami silang pagsasanay upang maunawaan ang bilang na “dalawa,” kahit na bago nila masabi na, “dalawa.”
  • Kapag naglalaro ng buhangin, maaari siyang maglagay ng kaunting buhangin sa lalagyan at maraming buhangin sa isa pa at ilarawan ang isa na maraming buhangin bilang “mas malaki”, nagpapakita na siya ay nagsisimulang mag-isip ng tungkol sa hugis at pagkukumpara.
  • Maaari niyang ipila ang dalawa o tatlong sasakyan sa isang hanay.

Mga tips para sa kapamilya upang tulungan ang mga anak na maunawaan ang mga bilang:

Marami sa mga bagay na ginagawa ng kapamilya ay likas sa mga bata na tulungan sila na linangin ang kanilang matematika at kakayahan sa numero. Maraming pagkakataon sa ating pang-araw araw na buhay kung saan ang mga matatanda ay nagbibilang ng mga bagay at ang mga bata ay nagsasanay bumilang sa kanilang paglalaro. Narito ang ilang mga mungkahi sa mga bagay na maaaring gawin ng mga magulang:

PAGLAKI NG PANGANGATAWAN

8 BUWAN HANGGANG 18 BUWAN

Paano nagiging mahusay ang mga bata sa paggalaw ng kanilang mga katawan?

Panimula sa Pisikal na Pag-unlad

  • Ang pasikila na pag-unlad at pisikal na aktibidad ay gumaganap sa mahalagang papel sa kalusugan sa kalusugan sa buong buhay ng bata, lalo na ang pagiging aktibong pisikal ay nagpoprotekta laban sa sakit sa puso,dyabetis, at labis na katabaan. Nakatutulong din ito sa kalusugang pangkaisipan, kasiyahan at sikolohikal na kagalingan.
  • Ang kakayahan sa pisikal na pagkilos ay batayan sa ibang mga uri ng kaalaman at nagpapahintulot sa oportunidad para sa mga bata na makisalamuha sa iba, upang magsiyasat, upang matuto, at upang maglaro .
  • Inihahanda ng pisikal na aktibidad ang mga bata mga sa mga aktibidad sa susunod na buhay kabilang ang mga aktibidad sa kalakasan ng katawan, organisadong mga palaro, at libangan.
  • Ang mga sanggol, paslit at mga batang preschool ay handa ng umunlad at napaka-masigasig upang matuto ng mga kakayahan sa bagong gawain. Ang preschool na panahon ay panahon ng pagkakataon para sa mga paslit na matuto ng pangunahing kakayahan sa pagkilos. Kapag hindi natuto ang mga bata ng mga kasanayang iyon sa oras ng preschool na panahon, maaari silang mahirapang matuto sa susunod, at ang kanilang kakayahan na makibahagi sa pisikal na mga aktibidad ay maaaring maapektuhan ng pangmatagalan.
  • Sa mga taon ng preschool, nalilinang ang mga kasanayan sa mahalagang pagkilos ng mga bata. Ang mga kakayahang iyon ay nagtatag sa pisikal na pag-unlad na naganap sa mga bata noong sila ay sanggol at paslit pa sila.
  • Alam natin kung gaano natututo ang mga bata sa pamamagitan ng pisikal na aktibidad sa labas likas na mundo. Mahalagang tulungan ng matatanda ang mga bata na magkaroon ng pagkakataon para sa ganitong uri ng paglalaro, dahil ang mga bata ay naglalaan karamihan ng kanilang oras sa harap ng telebisyon o screen ng computer sa halip na magsagawa ng pisikal na aktibidad.
  • Mas maraming karanasan ang mga bata sa mga pisikal na aktibidad, mas malaking tiwala ang nalilinang at mas handa silang subukan ang mga bagay at linangin ang bagong kakayahan. Ang mga bata na naglalaan ng maraming oras sa harap ng telebisyon o computer ay maaaring maging hindi handa upang subukan ang mga pisikal na pagsubok at maaaring makaligtaan ang pagkakataon upang malinang ang mahalagang kakayahang pisikal.
  • Binibigyang diin ng pananaliksik ang mga benepisyo ng karanasan sa kalikasan para sa mga bata at nagpapakita na mas gusto ng mga bata na maglaan ng oras sa likas na ayos. Higit pa dito, alam natin an ang paggamit ng luntuin, mga espasyo sa labas ay nakapagpapabuti sa kakayahan ng mga bata na mag-isip at ang kanilang kagalingan at kaugnayan.

Paglaki ng Pangangatawan

Panimula

Ang pisikal na pag-unlad ng mga sanggol at paslit ay kabilang sa kakayahang matuto tulad ng paggulong, pag-upo, paggapang, paglalakad at pagtakbo. Sa pamamagitan ng mga kakayahang ito, nakikita ng mga bata at nakikipagtulungan sa kapaligiran sa iba’t ibang paraan. Ang pisikal na pag-unlad ng mga bata ay kaugnay sa kanilang paglaki sa lahat ng larangan. Kapag ang bata ay itinulak pataas ng nakatayo makikita niya ang ibabaw ng mesa at ang bagong oportunidad para sa pagsisiyasat sa mga magasin at tasa sa mesa ay mabubuksan. Kapag nagsimulang itulak ng sanggol ang stroller, natututo siya tungkol sa mga bagong ideya tulad ng pagkilos. Kapag itinulak niya ang stroller patungo sa iba pang kaibigan na naglagay ng sanggol sa stroller, pinalalawak din niya ang kanyang kakayahang panlipunan.

Mga edad 18 buwan, ang mga paskit ay marunong ng maglakad, at marami sa kanila ay nakatatakbo na rin. Interesado sila sa pag-akyat, paghagis, pagdadala ng mga bagay sa paligid, pagtulad at paghila ng mga bagay, pagtatapon ng mga bagay sa lalagyan at pagsisiyasat kung gumagana ang mga bagay.  Ang kanilang mga kalamnan ay nabubuo, at kaya na nilang magdala ng mas mabibigat na mga bagay. Marami silang natutunan tungkol sa kung paano gumalaw ang mga katawan nila at nabuo na ang ilang mga koordinasyon. Kaya na nilang gumawa ng maraming bagay nang hindi nalalaglag at kapag nailaglag nila, magaling na silang sumalo ng sarili at ilaglag sa paraan na hindi makasasakit sa kanila.

Ang mga buwan ng paglaki hanggang 18 buwan, makikita mo ang mga paslit na:

  • Gumagapang gamit ang mga kamay at tuhod
  • Gumagapang/umaakyat pataas o pababa sa ilang baitang/
  • Tumutulak patayo at lumalakad palibot sa gilid ng mga kasangkapan na hinahawakan
  • Umuupo mula sa pagkakatayong posisyon
  • Lumalakad nang walang tumutulong
  • Tumutuwad at tumatayo nang hindi humahawak saan man
  • Naghahagis ng bula at ng ibang bagay
  • Umaakyat o bumababa sa hagdan habang nakahawak sa kamay o sa rehas (isang hakbang na magkasabay)

Ang ilang mga bagay na makikita mo sa 18 buwang edad kabilang ang:

  • Pagtakbo
  • Pag-akyat sa sopa
  • Pagtayo gamit ang isang paa
  • Paglakad ng patagilid
  • Pagtulak ng stroller o maliit na shopping cart

Mga tip sa mga magulang upang tulungan ang mga batang paslit sa pisikal na pag-unlad:

  • Ang mga batang paslit ay kadalasang nagsisimulang maging malikot at masigasig na gumalaw. Kailangan nila ng gabay, dahil sila ay nakasasalubong ng maraming bagong bagay habang sila ay gumagalaw sa palibot.Sa isang ligtas na kapaligiran na iyong binabantayan, susubukan ng mga bata na patuloy na subukang matutunan ang mga komplikadong pisikal na kakayahan.
  • Habang nagiging malikot ang mga bata, makatutulong sa kanila na magkaroon ng ligtas na mga bagay na itutulak at lalakaran sa palibot. Ang mga sopa at unan na nakalagay sa sahig ay maaaring nakalilibang na harang kung saan maaari silang lumakad mula sa isang bagay papunta sa isa pa, na hinahawakan.
  • Kapag nagsimula na silang maglakad, mahalagang tiyakin na ang kanilang lugar ay ligtas mula sa matutulis na kanto, dahil maaari silang mahulog kapag naglalakad sila.
  • Gustong-gusto ng mga bagong naglalakad na tumulak ng mga bagay, kabilang ang mga kahon, maliliit na stroller at kariton.
  • Maaaring gamitin ng mga nagsisimula pa lamang maglakad ang paggapang upang makarating mula sa isang lugar patungo sa kabila.
  • Gustong-gusto din ng mga batang may edad 18 buwan na umakyat at matuto kung paano tumaas bago sila matutong bumaba. Kung mayroon kang hagdan, maaari mo silang lagyan ng tarangkahan sa itaas ng pangalang baitang upang ang iyong mga anak ay makapagsanay sa pag-akyat nang hindi umaakyat ng napakataas.
  • Maaari mo rin gamitin ang mga banig, unan at mababang sahig para sa mga bata upang magsanay umakyat at bumaba.
  • Kapag nag-aaral kung paano umakyat at bumaba sa mababang lugar ang mga bata, minsan ay maaari maumpog ang kanilang mukha habang sila ay bumababa. Sa pamamagitan ng obserbasyon, makikita mo na sa susunod ay babalik sila sa parehong lugar upang subukan muli at pagkatapos ng ilang pagsubok ay papalitan ang kanilang paraan upang hindi maumpog muli ang kanilang ulo.
  • Ang mga batang paslit ay nagsisiyahan na subukan ang kanilang bagong mga kakayahan sa labas, gayundin sa loob. Kahit na ang maikling paglalakad sa labas ay nagbibigay sa mga bata ng pagkakataon na subukan ang mga bagong mukha ng paglalakad, tumingin ng mga ibon at makita kung ano ang iniaalok ng komunidad.
  • Ang mga bata sa ganitong edad ay nasisiyahan din sa paghahabis. Maaari kang magbigay ng iba’t ibang malalambot na bola na maaari nilang ihagis at nagagawa din nila na ilabas ang malambot na bola sa medyas o istambre.
  • Nasisiyahan din ang mga bata sa pagdadala ng mga bagay, kaya ang mga maliliit na basket o pitaka na may hawakan ay maaari nilang gamitin upang lagyan at dalahin– mga resiklong bote ng tubig, o iba pang bagay na makita nila. Gustong-gusto nilang itapon hangga’t gusto nilang punuan, upang maitaob nila ang lalagyan sa oras na mapuno nila ito. Nabibighani sila kung paano ang mga bagay ay gumagalaw at paano nagbabago ang mga bagay. Kapag ang mga bagay ay nasa basket tinitingnan nila ito sa isang paraan. Kapag itinapon nila sa sahig, kakalat ang mga iyon. Tinatanong ng mga bata ang kanilang sarili. “Magbabago bang muli ang pagkakaayos nila kung ilalagay ko muli ang mga iyon sa basket?

MGA PARAAN NG PAG-AARAL

8 MONTHS TO 18 MONTHS

Anong mga kakayahan ang tumutulong sa mga batang matuto?

Panimula ng Mga Paraan sa Pagkakatuto

Ang mga bata ay nakakakuha ng maraming kakayahan na tumutulong sa kanila na matuto at lumutas ng mga problema. Kabilang sa mga kakayahang ito ay ang kakayahan na makapagtuon ng pansin, kahit pa may mga pang-agaw ng pansin, upang magmasid, upang magtanong, upang kumalap ng mga impormasyon at tumuklas ng iba’t-ibang paraan upang lumutas ng mga problema. Ang mga kakayahang ito ay tinatawag na paraan ng pagkakatuto.

Ang mga bata ay natututo na gumamit ng mga konsepto ng matematika tulad ng mga numero, hugis, at laki kapag lumulutas ng mga problema. Ginagamit nila ang lahat ng kanilang pandamdam upang kumalap ng mga impormasyon, punahin ang mga kaibahan at pagkakapareho, at madalas ay naghahambing. Marahan nilang pinagmamasdan ang mga tao at mga bagay at bumubo ng palagay o hypotheses at gumagawa ng prediksyon base sa kanilang mga pagmamasid. Sila din ay gumagawa ng mga simpleng eksperimento at tinatantiya ang kalalabasan ng kanilang mga eksperimento.

Ang mga bata ay natural na mausisa. Maaaring himukin ng mga matatanda ang pagiging mausisa ng mga bata at pagkukusa sa pagtanong sa mga bata ng mga tanong na maaari nilang sagutin nang mahaba at di lang isang salita, ang pagtugon agad sa kanilang mga katanungan, at sa pagbigay ng maraming uri ng mga materyal para tumuklas. Ang mga naturang suporta ang nagpapalakas ng lumalalim ng kumpiyensa ng mga bata bilang nag-aaral at pagkusa na ipagpatuloy ang paglutas ng nakakahamon na mga problema.

Mga Paraan ng Pag-aaral

Panimula

Anong mga kakayahan ang ginagamit ng mga maliliit na bata upang lutasin ang mga problema?

Ang isang mahalagang kakayahan sa paglutas ng problema na nabubuo ng mga sanggol at paslit ay ang kakayahan na magbigay ng atensyon sa mga bagay na interesado sila, kahit na may mga nakagugulo. Halimbawa, ang mga batang sanggol ay maaring tumingin sa mga mata ng kanyang miyembro ng pamilya habang may tumutugtog na musika.  Ang mas may edad na bata ay maaaring magpatuloy sa pag salansan ng ilang mga bloke kahit na may aayos na labada sa tabi niya. Ang kakayahang ito na pag-isipang mabuti ang isang bagay ay nakatutulong sa kanila na magmasid, mangalap ng impormasyon, bumuo ng kanilang mga karanasan sa pag-aaral at humanap ng mga solusyon sa mga problema.

  • Ang mga paslit ay umaasa sa pamilyar na mga gawain sa paligid nila upang makatulong sa kanila na ayusin ang kanilang kaisipan at pag-uugali at ituon ang kanilang pansin.
  • Gusto nila ng nahuhulaan at maaaring umasam ng mga paboritong awit upang awitin sa parehong paraan bawat oras ( at maiinis kapag pinalitan ng isang tao ang mga salita.)
  • Maaaring ipilit ng mga paslit na sundin ang parehong gawain sa oras ng pagtulog bawat gabi.

Sa mga buwan na nagsisimula hanggang 18 buwan:

  • Karaniwan na binibigyang pansin ng mga paslit ang boses ng matanda kahit na may ibang mga tunog sa silid.
  • Nakapaglalaro sila ng isang laruan o aktibidad sa isang sandali.

Mga tip para sa pamilya na tulungan ang mga bata na ituon ang kanilang pansin: